Việc thực hiện kiến nghị kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và kỷ luật trong quản lý tài chính công. Không chỉ đơn thuần là trách nhiệm pháp lý của các đơn vị được kiểm toán, việc thực hiện kiến nghị kiểm toán còn phản ánh tinh thần trách nhiệm và cam kết của các tổ chức và cá nhân trong việc quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công một cách hiệu quả và liêm chính.
Hệ thống giám sát đa tầng, bao gồm Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương, đang được củng cố và hoàn thiện. Hệ thống này tạo nên một mạng lưới giám sát toàn diện, giúp đảm bảo hiệu lực thực thi các kiến nghị kiểm toán và hướng tới một nền quản trị công khai, liêm chính và phát triển bền vững. Theo Luật Kiểm toán nhà nước, các đơn vị được kiểm toán có trách nhiệm thực hiện đầy đủ các kiến nghị liên quan đến sai sót và vi phạm trong quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm giải trình trước Nhà nước và xã hội.
Ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước chuyên ngành II, đã chỉ ra rằng một số tổ chức và cá nhân từng xem việc thực hiện kiến nghị là trách nhiệm của Kiểm toán nhà nước, trong khi thực tế, Kiểm toán nhà nước chỉ đưa ra kết luận và kiến nghị. Chính các đơn vị được kiểm toán mới là chủ thể bắt buộc phải thực hiện và chịu trách nhiệm giải trình về kết quả. Điều này đòi hỏi sự cam kết và tích cực từ phía các đơn vị trong việc thực hiện các kiến nghị kiểm toán.
Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, một doanh nghiệp nhà nước lớn, đã bày tỏ mong muốn tiếp tục được Kiểm toán nhà nước chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ tháo gỡ các vướng mắc chính sách. Điều này giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản trị, sử dụng vốn và tài sản nhà nước một cách hiệu quả hơn. Sự hỗ trợ và phối hợp chặt chẽ giữa Kiểm toán nhà nước và các doanh nghiệp là điều cần thiết để đảm bảo việc thực hiện kiến nghị kiểm toán được hiệu quả.
Ở cấp Bộ, ngành, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đạt được tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán ở mức cao nhờ quy trình rõ ràng, phân công cụ thể và quy định thời hạn hoàn thành. Trong năm 2023, Bộ đã thực hiện 100% các kiến nghị liên quan đến thu ngân sách. Bộ Tài chính cũng thể hiện quyết tâm cao trong việc thực hiện kiến nghị kiểm toán ngay sau khi nhận báo cáo, tổ chức họp toàn Vụ Kế hoạch – Tài chính để rút kinh nghiệm và ban hành chỉ đạo khắc phục trong toàn ngành.
Ở cấp địa phương, tỉnh Bắc Giang đã đạt tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán niên độ 2021 tới 99,94%. Tại Quảng Ninh, sau khi kiểm toán Dự án cao tốc Vân Đồn – Tiên Yên, Ủy ban nhân dân tỉnh đã tổ chức họp và chỉ đạo các sở, ngành và ban quản lý dự án thực hiện triệt để 100% kiến nghị xử lý tài chính. Thực tế cho thấy, vai trò và tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu là yếu tố quyết định trong việc đảm bảo tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán ở mức cao.
Hệ thống giám sát đa tầng từ Quốc hội, Chính phủ đến các Bộ, ngành và địa phương đóng vai trò quan trọng như một ‘lá chắn’ ngăn ngừa kiến nghị bị bỏ ngỏ hoặc thực hiện hình thức. Sự vận động và hỗ trợ từ Chính phủ và Quốc hội là yếu tố then chốt để thực thi hiệu quả kiến nghị kiểm toán. Việc Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội tổ chức Phiên giải trình về thực hiện kiến nghị kiểm toán vào tháng 9/2023 đã tạo ra một ‘cú hích’ mạnh mẽ, thúc đẩy các Bộ, ngành, địa phương xử lý dứt điểm các kiến nghị tồn đọng.
Để gia tăng hiệu lực thực thi kiến nghị kiểm toán, nhiều kiểm toán trưởng đã kiến nghị hoàn thiện chế tài, kể cả xử lý hình sự với các trường hợp không thực hiện kiến nghị, gây hậu quả nghiêm trọng cho ngân sách. Ông Vũ Khánh Toàn, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước khu vực VI, nhấn mạnh rằng cần duy trì phối hợp hiệu quả giữa các Ban của Quốc hội, Bộ, ngành và địa phương để giám sát chéo, đồng thời đôn đốc, nhắc nhở kịp thời các đơn vị thực hiện kiến nghị.
Nhìn chung, việc thực hiện kiến nghị kiểm toán không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính công. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và việc hoàn thiện chế tài sẽ góp phần nâng cao hiệu lực thực thi kiến nghị kiểm toán, hướng tới một nền quản trị công khai, liêm chính và phát triển bền vững.
