Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường, việc chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Sự thay đổi từ phương thức sản xuất truyền thống “có gì bán nấy” sang “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy” không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn góp phần tạo ra giá trị bền vững cho nông sản Việt trên trường quốc tế.
Trước đây, nông nghiệp Việt Nam chủ yếu hoạt động theo phương thức sản xuất tự phát, dựa vào kinh nghiệm và tập quán truyền thống. Điều này đã dẫn đến tình trạng dư thừa sản lượng, giảm giá trị sản phẩm và khiến nông dân thường xuyên đối mặt với rủi ro về thu nhập. Việc sản xuất không dựa trên nhu cầu thị trường đã gây ra nhiều khó khăn cho nông dân trong việc tiêu thụ sản phẩm và tái đầu tư cho sản xuất.
Để thực hiện tư duy “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy”, cần có sự chuyển đổi căn bản trong nhận thức và hành động của các bên liên quan. Trước hết, việc nghiên cứu thị trường sâu rộng, xác định sản phẩm chủ lực và tiềm năng, cũng như sản xuất theo quy trình chuẩn hóa là những bước quan trọng. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều yếu tố và các bên liên quan, bao gồm nâng cao năng lực nghiên cứu và dự báo thị trường, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cao trong nông nghiệp, xây dựng chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và Nhà nước.
Việt Nam đã và đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Các công nghệ như công nghệ sinh học, công nghệ thông tin và công nghệ tự động hóa đã được áp dụng trong nhiều khâu sản xuất, giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng các công nghệ này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn giúp tăng giá trị sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Việc áp dụng hiệu quả tư duy “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy” mang lại nhiều lợi ích to lớn cho nền nông nghiệp Việt Nam, bao gồm tăng giá trị và hiệu quả kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển nông nghiệp bền vững, cải thiện đời sống nông dân và xây dựng thương hiệu quốc gia. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang tư duy này cũng đối mặt với không ít thách thức, bao gồm thay đổi tư duy và thói quen sản xuất của người nông dân, ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi vốn đầu tư lớn, và biến đổi khí hậu.
Để vượt qua những thách thức này, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của Nhà nước, sự dẫn dắt của doanh nghiệp và sự chủ động của nông dân trong việc học hỏi, thay đổi tư duy và tham gia vào các mô hình sản xuất liên kết. Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ nông dân trong việc chuyển đổi mô hình sản xuất, ứng dụng công nghệ cao và tiếp cận thị trường. Doanh nghiệp cần có vai trò dẫn dắt trong việc xây dựng chuỗi giá trị và hỗ trợ nông dân trong việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Tư duy “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy” không chỉ là một khẩu hiệu mà là một chiến lược sống còn cho nông nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Bằng cách đặt nhu cầu thị trường làm trọng tâm, ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng chuỗi giá trị và nâng cao năng lực cho người nông dân, Việt Nam có thể tạo ra một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước.
