Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ.

Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Sử dụng Wi-Fi miễn phí tại các địa điểm công cộng như quán cà phê, sân bay hay khách sạn có thể tiềm ẩn những rủi ro về bảo mật. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm không cao như nhiều người thường nghĩ. Hiện nay, đa số các trang web và ứng dụng đã được mã hóa bằng giao thức HTTPS, giúp bảo vệ thông tin đăng nhập, tin nhắn và dữ liệu mua sắm trực tuyến của người dùng.

Phần lớn các trang web và ứng dụng hiện đại đã áp dụng giao thức HTTPS, giúp mã hóa và bảo vệ dữ liệu của người dùng. Điều này có nghĩa là khi bạn truy cập vào các trang web này, thông tin của bạn sẽ được bảo vệ và không thể bị chặn hoặc đọc bởi các bên thứ ba. Tuy nhiên, vẫn có những kẽ hở trong việc sử dụng Wi-Fi công cộng mà người dùng cần lưu ý.

Một trong những rủi ro của việc sử dụng Wi-Fi công cộng là yêu cầu DNS (Domain Name System), tức là dữ liệu về những trang web mà người dùng truy cập, có thể bị lộ. Điều này có thể xảy ra khi người dùng kết nối vào mạng Wi-Fi công cộng không được mã hóa. Ngoài ra, một số website nhỏ hoặc cũ không sử dụng mã hóa tốt, tạo ra khoảng trống cho tin tặc khai thác.

Rủi ro thật sự đến từ việc người dùng kết nối nhầm mạng Wi-Fi giả mạo. Hacker có thể tạo ra một mạng Wi-Fi giả có tên gần giống mạng chính thức để đánh lừa người dùng. Một khi kết nối, hacker có quyền kiểm soát mọi dữ liệu đi qua mạng đó, từ việc chèn trang đăng nhập giả để đánh cắp mật khẩu đến chiếm quyền các phiên đăng nhập đang mở. Đây là lý do tại sao người dùng cần phải cẩn thận khi sử dụng Wi-Fi công cộng.

Để sử dụng Wi-Fi công cộng an toàn hơn, người dùng cần xác minh mạng Wi-Fi trước khi kết nối bằng cách hỏi nhân viên quán cà phê hoặc khách sạn về tên chính xác của mạng. Ngoài ra, nên tắt tính năng tự động kết nối và chia sẻ file trên thiết bị. Sử dụng VPN (mạng riêng ảo) để tạo đường hầm mã hóa giữa thiết bị và trang web truy cập cũng là một giải pháp hiệu quả.

Khi sử dụng Wi-Fi công cộng, người dùng chỉ nên đăng nhập và nhập thông tin nhạy cảm trên các trang web có biểu tượng ổ khóa (HTTPS). Điều này đảm bảo rằng dữ liệu của người dùng sẽ được mã hóa và bảo vệ. Cuối cùng, người dùng cần cập nhật thiết bị thường xuyên để vá lỗ hổng bảo mật và tránh sử dụng Wi-Fi công cộng để giao dịch ngân hàng hoặc làm việc với dữ liệu quan trọng nếu không thật sự cần thiết.

Với những biện pháp phòng ngừa đơn giản, người dùng có thể giảm thiểu rủi ro khi sử dụng Wi-Fi công cộng. Việc cảnh giác và có kiến thức về bảo mật sẽ giúp người dùng tận dụng được lợi ích của Wi-Fi công cộng mà không phải lo lắng về vấn đề bảo mật.