Cục Di sản Văn hóa, thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, vừa phát đi yêu cầu đến các địa phương nhằm tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích trên toàn quốc.

Tình trạng mất cắp hiện vật, bao gồm cả những hiện vật và cổ vật có giá trị cao, tại một số bảo tàng và di tích đã liên tục được các cơ quan quản lý Nhà nước cảnh báo. Trước tình hình này, Cục Di sản Văn hóa đã gửi công văn đến các địa phương, yêu cầu rà soát lại các phương án và biện pháp phòng chống đối với nguy cơ trộm cắp hiện vật. Đồng thời, các bảo tàng và di tích cũng được yêu cầu tăng cường chủ động ứng phó với tình hình thiên tai và khí hậu diễn biến phức tạp, bất thường, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa, di tích, bảo tàng và hiện vật.

Cục Di sản Văn hóa đề nghị các địa phương thực hiện một số biện pháp cụ thể, bao gồm tăng cường rà soát các phương án và biện pháp phòng chống thiên tai, cháy, nổ và trộm cắp. Kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì thường xuyên trang thiết bị kỹ thuật nhằm bảo vệ và bảo đảm tuyệt đối an toàn cho tài liệu và hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng và di tích, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Đối với các địa phương có cơn bão số 3 đi qua, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá và sớm có biện pháp khắc phục hậu quả gây ra đối với các di tích và bảo tàng trên địa bàn. Các biện pháp gia cố, gia cường và xử lý các khu vực có nguy cơ sạt lở, các thiết bị kỹ thuật bị hư hỏng, có khả năng gây cháy, nổ… để bảo đảm an toàn cho công trình di tích, bảo tàng, hiện vật và người sử dụng cũng cần được triển khai.

Bên cạnh đó, Cục Di sản Văn hóa cũng yêu cầu đánh giá và rà soát toàn bộ hiện trạng công trình bảo tàng, di tích, khu trưng bày ngoài trời, công trình phụ trợ liên quan và toàn bộ hệ thống cây xanh,… để xây dựng phương án xử lý phòng ngừa và ngăn chặn nguy cơ hư hại và mất an toàn.

Về phòng chống nguy cơ mất hiện vật, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho đội ngũ nhân viên bảo tàng, ban quản lý di tích, người trực tiếp trông coi di tích và khách tham quan. Đồng thời, phân công lãnh đạo trực tại bảo tàng và di tích để bảo đảm việc theo dõi, giám sát và ứng phó kịp thời với các nguy cơ rủi ro…

Như vậy, để đảm bảo an toàn cho di sản văn hóa và hiện vật tại các bảo tàng và di tích trên cả nước, yêu cầu cấp thiết là các địa phương cần tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng ngừa, sẵn sàng ứng phó với các tình huống bất ngờ. Để giảm thiểu tối đa rủi ro và đảm bảo an toàn cho công trình và hiện vật, các cơ quan chức năng cần thường xuyên cập nhật và triển khai các phương án cụ thể, khoa học. Thông tin chi tiết hơn về các biện pháp phòng ngừa có thể được tìm hiểu tại các nguồn tin cậy như Cục Di sản Văn hóa .

Chuyển đổi số đang trở thành xu hướng mới trong lĩnh vực bảo tàng và di tích tại Đà Nẵng. Các thiết chế văn hóa như bảo tàng đang thay đổi mô hình hoạt động, từ việc trưng bày truyền thống sang giao diện hiện đại và cởi mở hơn. Mục tiêu là cung cấp cho du khách tham quan nhiều thông tin hữu ích hơn. Việc ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động chuyên môn đã giúp các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trở nên sống động và gần gũi hơn với đời sống hiện đại.

Bảo tàng Đà Nẵng là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động bảo tàng. Với việc triển khai đề án xây dựng bản đồ di sản Đà Nẵng, bảo tàng đã cập nhật các dữ liệu số 2D và 3D cho tất cả các di sản và di tích danh thắng trên địa bàn. Dữ liệu số này không chỉ giúp bảo tàng cập nhật toàn bộ những thay đổi về thực trạng của các di tích mà còn cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng để đưa ra giải pháp bảo tồn và tu bổ một cách nguyên bản.

Một trong những điểm nổi bật trong việc ứng dụng công nghệ tại Bảo tàng Đà Nẵng là việc gắn chip điện tử cho mỗi hiện vật. Điều này giúp dễ dàng quản lý và bảo vệ các hiện vật. Bảo tàng Đà Nẵng cũng đang phối hợp với Công ty CP trí tuệ nhân tạo Việt Nam – AIAIVN để thực nghiệm các công nghệ ứng dụng như robot Lumi, ứng dụng tra cứu thông tin và triển khai thử nghiệm ứng dụng thuyết minh đa ngôn ngữ gồm tiếng Anh, Trung, Pháp, Hàn, Nhật, Nga.

Không chỉ Bảo tàng Đà Nẵng, hệ thống bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang bắt đầu chú trọng ứng dụng công nghệ trong hoạt động chuyên môn. Các bảo tàng đang tiến hành số hóa hiện vật, triển khai thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, tổ chức triển lãm trực tuyến và giờ học trực tuyến. Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã ra mắt không gian triển lãm trực tuyến “DNFam Online Gallery”, cho phép công chúng tham quan và thưởng lãm từ xa.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng cũng đã ứng dụng thành công công nghệ vào việc chọn lọc, bảo quản và trưng bày hiện vật. Với việc ứng dụng công nghệ AI (gắn RFID) để theo dõi và cảnh báo cho các bảo vật, triển khai hệ thống camera thông minh tích hợp công nghệ AI, cho phép nhận diện hình ảnh và phân tích hành vi theo thời gian thực.

Các chuyên gia cho rằng chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích là rất quan trọng để tăng sự trải nghiệm của khách tham quan, tính giáo dục và việc đưa bảo tàng đến với du khách. Việc số hóa tất cả các hiện vật và điểm đến, xây dựng hệ thống công nghệ để hiểu được nhu cầu của khách nhằm có những gợi ý mang tính cá nhân hóa là điều cần thiết.

Trong tương lai, các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục được đầu tư và ứng dụng công nghệ để phục vụ công chúng tốt hơn. Với sự phát triển của công nghệ, người dân và du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm những phương thức tham quan mới mẻ và thú vị hơn.