Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn bán người (C50) thuộc Bộ Công an vừa có cảnh báo về những thủ đoạn lừa đảo mới lợi dụng việc sáp nhập và triển khai chính quyền địa phương hai cấp. Trong bối cảnh hiện nay, các đối tượng xấu đã lợi dụng sự chuyển đổi này để thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân.

Cụ thể, một số cá nhân đã giả danh nhân viên điện lực, tiếp cận người dân và yêu cầu họ cập nhật mã số khách hàng. Sau đó, những kẻ lừa đảo này gửi mã độc đến người dân, thậm chí còn đưa ra gợi ý về việc hoàn tiền điện bị chênh lệch giữa các tháng nhằm chiếm đoạt tài sản của người dân. Hành vi này không chỉ gây ra sự hoang mang mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về tài chính cho cộng đồng.

Trước những thủ đoạn lừa đảo này, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác trước những thông tin bất thường. Khi tiếp nhận những yêu cầu cập nhật thông tin, người dân nên trực tiếp liên hệ với cơ quan chức năng hoặc doanh nghiệp cung cấp dịch vụ để được hỗ trợ. Đặc biệt, người dân không nên cung cấp thông tin cá nhân hoặc thực hiện các yêu cầu từ những nguồn không rõ ràng.

Đồng thời, cơ quan chức năng cũng đang tích cực điều tra và làm rõ các trường hợp lừa đảo để ngăn chặn những hành vi này. Người dân có thể liên hệ với cơ quan công an nếu có thông tin về các hoạt động lừa đảo. Sự cảnh giác và hợp tác của người dân đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn những hành vi lừa đảo này.

Ngày 17/7, chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, đã nhận được một cuộc điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chị chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Lừa đảo qua mạng xã hội đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là khi người tiêu dùng thường có tâm lý nóng vội tìm kiếm các giá rẻ vào phút chót. Một trong những thủ đoạn phổ biến mà các đối tượng lừa đảo sử dụng là tạo ra các fanpage giả mạo trên mạng xã hội, thậm chí có tích xanh để tạo lòng tin. Chúng đăng tải các chương trình du lịch gần giống với những gì cơ sở chính thống cung cấp, nhưng yêu cầu khách hàng chuyển cọc trước 50%.

Sau khi nhận được tiền cọc, các đối tượng lừa đảo thường gửi mã đặt phòng giả cho khách hàng và sau đó cắt đứt liên lạc. Các fanpage lừa đảo này thường sao chép nội dung bài đăng, hình ảnh và quy trình đặt phòng và thanh toán từ trang chính thống để tạo sự tin tưởng. Chúng cũng chạy quảng cáo trên Facebook với nội dung hấp dẫn, nhắm vào tâm lý ham rẻ của người dùng.

Khi khách hàng đã chuyển tiền, các đối tượng lừa đảo thường thông báo rằng phòng đã hết và hướng dẫn nạn nhân liên hệ với ‘kế toán’ để được hoàn tiền. Tuy nhiên, khi khách hàng gọi điện, chúng yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản hoặc gửi link thanh toán qua cổng trung gian như VnPay để tạo cảm giác hợp lệ. Nhiều người đã bị lừa mất thêm tiền hoặc lộ dữ liệu tài chính vì lo lắng muốn lấy lại tiền và làm theo yêu cầu của đối tượng.

Chỉ khi nghi ngờ hoặc không liên lạc được với ‘bên đặt phòng’, nạn nhân mới gọi đến hotline chính thức của khách sạn để xác minh, nhưng lúc đó thường đã quá muộn. Do đó, việc nhận biết các fanpage lừa đảo trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Người dùng cần chú ý đến các dấu hiệu như tương tác bất thường (nhiều lượt thích nhưng ít hoặc không có bình luận thật), thông tin ‘Giới thiệu’ không rõ ràng (do nước ngoài quản lý hoặc mới lập) và số điện thoại không khớp với website chính thức.

Người dùng cũng nên kiểm tra mục ‘Tính minh bạch của Trang’ để xem người quản lý trang và lịch sử đổi tên fanpage. Điều này có thể giúp người dùng tránh được các lừa đảo và bảo vệ thông tin tài chính của mình. Khi có nghi ngờ, người dùng nên liên hệ trực tiếp với cơ sở chính thống để xác minh thông tin.

Cuối cùng, người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác và không nên nóng vội khi tìm kiếm các dịch vụ giá rẻ trên mạng xã hội. Hãy luôn kiểm tra kỹ lưỡng thông tin và xác minh trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào.