Các lực lượng chức năng tại TP. Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa đang tích cực triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ để kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động sản xuất và kinh doanh hàng hóa. Tình trạng hàng giả, hàng nhái đang ngày càng trở nên tinh vi hơn, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng.

Tại TP. Đà Nẵng, ông Phạm Ngọc Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết, trên địa bàn thành phố đã xuất hiện tình trạng các điểm bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của các thương hiệu nổi tiếng, nhắm vào du khách quốc tế. Các đối tượng sử dụng thủ đoạn ‘dẫn tour trá hình’ để qua mặt lực lượng chức năng. Trong một tháng qua, lực lượng QLTT TP. Đà Nẵng đã kiểm tra 96 vụ, xử lý 59 vụ vi phạm trong hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, thu nộp ngân sách hơn 710 triệu đồng. Lũy kế từ tháng 12/2024 đến tháng 7/2025, kiểm tra 485 vụ, xử lý 301 vụ vi phạm với tổng số tiền xử phạt và giá trị hàng tịch thu lên đến hơn 3,2 tỷ đồng.

Tại Khánh Hòa, từ đầu năm 2024 đến giữa năm 2025, các cơ quan chức năng của tỉnh đã tiến hành kiểm tra 108 cơ sở kinh doanh dược phẩm; phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 23 cơ sở với tổng số tiền 122,75 triệu đồng. Cơ quan chức năng của tỉnh cũng đã tiến hành kiểm tra 450 cơ sở kinh doanh thực phẩm, phát hiện và xử phạt 94 vụ vi phạm với số tiền hơn 702 triệu đồng đối với các hành vi vi phạm liên quan đến buôn bán, lưu thông trên thị trường sản phẩm thực phẩm không phù hợp với tiêu chuẩn đã công bố.

Trước các thủ đoạn ngày càng tinh vi của đối tượng buôn lậu, kinh doanh hàng giả, lực lượng QLTT TP. Đà Nẵng xác định cần có bước chuyển mình mạnh mẽ về công nghệ. ‘Chúng tôi đang xây dựng ứng dụng AI để phân biệt hàng thật – hàng giả. Việc ứng dụng công nghệ số sẽ giúp phát hiện, xử lý nhanh chóng và hiệu quả hơn các hành vi vi phạm’, ông Sơn thông tin. Song song với kiểm tra, xử phạt, các địa phương cũng chú trọng đến công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức về vấn đề hàng giả, hàng nhái.

Tại Đà Nẵng, lực lượng QLTT phát hành tờ rơi khuyến cáo, vận động các cơ sở kinh doanh ký cam kết, tổ chức gian hàng phân biệt hàng thật – giả tại hội chợ. Về phía tỉnh Khánh Hòa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Long Biên cho biết thời gian qua, địa phương đã chủ động xây dựng các chương trình, kế hoạch trọng tâm về công tác phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này.

Thị trường nội địa Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức đáng kể khi tình trạng hàng giả, hàng nhái và hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tràn ngập khắp nơi. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người tiêu dùng mà còn tạo ra sự bất công cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước. Việc sản xuất và kinh doanh hàng giả, hàng nhái không chỉ làm mất đi niềm tin của người tiêu dùng vào thị trường mà còn làm giảm khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp chân chính.

Để giải quyết vấn đề này, việc áp dụng hóa đơn điện tử được xem là một công cụ quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và xây dựng thị trường nội địa minh bạch, công bằng. Hóa đơn điện tử giúp theo dõi và kiểm soát việc mua bán hàng hóa, giảm thiểu tình trạng hàng giả và hàng nhái. Đồng thời, nó cũng giúp các doanh nghiệp có thể quản lý tốt hơn hoạt động kinh doanh của mình, từ đó nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

Tuy nhiên, việc triển khai hóa đơn điện tử vẫn còn nhiều khó khăn do thói quen tiêu dùng của người dân và sự lách luật của các doanh nghiệp. Một phần lớn người tiêu dùng vẫn chưa quen với việc sử dụng hóa đơn điện tử, và nhiều doanh nghiệp cũng chưa sẵn sàng chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử do lo ngại về chi phí và thủ tục phức tạp. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp cố tình lách luật để tránh sử dụng hóa đơn điện tử, gây khó khăn cho việc kiểm soát và quản lý thị trường.

Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ để phát triển doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm cả việc hỗ trợ doanh nghiệp trong việc áp dụng hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn lo lắng về việc tìm thị phần trên ‘sân nhà’. Trong bối cảnh thị trường nội địa đang bị đe dọa bởi hàng giả, hàng nhái và hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, các doanh nghiệp cần phải có chiến lược kinh doanh phù hợp và tận dụng các công cụ như hóa đơn điện tử để tăng cường năng lực cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi của mình.

Về lâu dài, để xây dựng thị trường nội địa minh bạch và công bằng, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách để hỗ trợ việc áp dụng hóa đơn điện tử. Doanh nghiệp cần tích cực chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử và nâng cao ý thức về việc tuân thủ pháp luật. Người tiêu dùng cũng cần nâng cao ý thức về quyền lợi và trách nhiệm của mình khi mua sắm, từ đó tạo ra một thị trường nội địa lành mạnh và phát triển bền vững.

Trong thời gian gần đây, lực lượng Hải quan đã phát hiện và ngăn chặn nhiều vụ việc lợi dụng loại hình quá cảnh hàng hóa để buôn lậu, vận chuyển hàng giả mạo xuất xứ và giả nhãn hiệu. Những vụ việc này cho thấy các đối tượng buôn lậu đã lợi dụng sự phức tạp của loại hình vận chuyển hàng hóa quá cảnh để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Cụ thể, vào tháng 5 và tháng 6 vừa qua, Đội 2 (Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan) đã phối hợp với các đơn vị khác trong ngành Hải quan để kiểm tra và bắt giữ 6 lô hàng quá cảnh từ Trung Quốc đi Lào qua cửa khẩu quốc tế Cha Lo. Qua kiểm tra, lực lượng Hải quan đã phát hiện số lượng lớn hàng vi phạm, gồm 19.309 sản phẩm các loại, trị giá 4,188 tỷ đồng. Các mặt hàng vi phạm bao gồm điện thoại di động, quần áo, màn hình máy tính, kính mắt, màn hình máy tính bảng, ốp điện thoại, đèn xe ô tô tải, màn hình LCD, loa vi tính, máy điện tâm đồ, tai nghe, dây cáp sạc điện thoại, quạt đa năng, loa mini cầm tay, đèn trần trang trí, thắt lưng nam, đồng hồ đeo tay loa JBL, túi xách tay PRADA (Milano)…

Đặc biệt, có 2 lô hàng cất giấu 130 túi xách tay PRADA (Milano) và 120 chiếc loa JBL có dấu hiệu hàng giả nhãn hiệu (có gắn các nhãn hiệu PRADO và JBL). Ngoài ra, 3.369 sản phẩm, trị giá khoảng 2,8 tỷ đồng là hàng bách hoá, tiêu dùng không khai báo hải quan, được cất giấu xen lẫn trong các container.

Liên quan đến hành vi giả mạo xuất xứ, ngày 24/4/2025, tại một bãi kiểm tra thực tế hàng hoá xuất nhập khẩu ở khu vực cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), Tổ công tác thuộc Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Hải quan cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Chi cục Hải quan khu vực VI) kiểm tra thực tế 1 lô hàng quá cảnh do Công ty H (tên viết tắt) đăng ký ngày 22/4/2025, nghi vấn vi phạm về khai báo hải quan.

Theo khai báo của doanh nghiệp, hàng hóa trong lô hàng gồm 35 mục hàng. Kết quả kiểm tra thực tế hàng hoá cho thấy, đối với 35 mục hàng theo bảng kê doanh nghiệp xuất trình chỉ có 2/35 mục hàng phù hợp với khai báo hải quan. Trong 33 mục hàng còn lại có 11 mục hàng khai thừa hoặc thiếu số lượng so với thực tế hàng hoá; 1 mục hàng không rõ nhãn hiệu và xuất xứ hàng hoá; 16 mục hàng không có hàng hoá thực tế; 5 mục hàng khai sai nhãn hiệu và tên hàng.

Ngoài ra, cơ quan Hải quan còn phát hiện 91 mục hàng không có trong khai báo hải quan, trong đó 23 mục hàng (trên 5.000 sản phẩm dép, giày, áo thể thao, tất, dây thắt lưng, túi, đồng hồ,…) nghi vấn vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đáng chú ý, trong số 91 mục hàng không khai báo hải quan có 6 mục hàng với số lượng gần 2.000 sản phẩm đã dán sẵn tem nhãn “Made in Viet Nam”. Đặc biệt, 5 mục hàng (hơn 1.700 sản phẩm giày, dép) vừa có nghi vấn vi phạm sở hữu trí tuệ vừa có dấu hiệu giả mạo xuất xứ Việt Nam (dán tem nhãn “Made in Viet Nam”).

Nếu lực lượng Hải quan không kịp thời phát hiện, bắt giữ, khi hàng hoá nêu trên được vận chuyển ra nước ngoài tiêu thụ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, thương hiệu của hàng hóa Việt Nam.

Cũng trong tháng 6, Đội 3 (Chi cục Điều tra chống buôn lậu) chủ trì, phối hợp với Hải quan cửa khẩu cảng Cái Mép và PC03, Công an tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (nay là Công an TP Hồ Chí Minh) bắt giữ 525.000 bao thuốc lá giả mạo nhãn hiệu CHESTERFIELD là hàng vận chuyển quá cảnh tại cảng Cái Mép. Trị giá hàng hóa vi phạm trong vụ việc này lên đến hơn 48,6 tỷ đồng.

Theo Chi cục Điều tra chống buôn lậu, thủ đoạn buôn lậu, vi phạm về hàng giả, hàng sở hữu trí tuệ của các đối tượng rất đa dạng, tinh vi. Điều này đòi hỏi lực lượng Hải quan và cơ quan chức năng phải không ngừng nâng cao cảnh giác để kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái đang tràn lan trên thị trường, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm đã trở thành một công cụ quan trọng để bảo vệ người tiêu dùng, duy trì uy tín cho doanh nghiệp và tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước. Một giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề này là sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Công nghệ đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hiện nay, nhiều người tiêu dùng đã quen với việc sử dụng điện thoại thông minh để quét mã QR trên sản phẩm để đọc thông tin về sản phẩm, như hạn sử dụng, nơi sản xuất, kiểm định, và thậm chí thông tin về đóng gói và vận chuyển. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc triển khai rộng rãi hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Tại một số cửa hàng tiện lợi và siêu thị, không phải tất cả các sản phẩm đều có mã QR để truy xuất nguồn gốc. Điều này cho thấy cần có sự đầu tư và hỗ trợ từ các doanh nghiệp và cơ quan chức năng để triển khai rộng rãi hệ thống này. Các doanh nghiệp đã bắt đầu áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc số để cung cấp thông tin về sản phẩm của mình. Mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm là một dạng mã vạch hai chiều, giúp người dùng kiểm tra thông tin về sản phẩm một cách tiện lợi.

Nhiều doanh nghiệp đã thấy được lợi ích của việc áp dụng hệ thống này, không chỉ giúp tăng cường uy tín cho doanh nghiệp mà còn giúp ngăn chặn hàng giả, hàng nhái. Tuy nhiên, để hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm thực sự hiệu quả, cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng. Việc tạo mã QR phải được cơ quan chức năng kiểm soát và kiểm tra định kỳ để tránh tình trạng làm giả, làm lại mã QR.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 6 tháng và tổng kết đợt cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cho biết, lực lượng công an đã tập trung triệt phá các đường dây sản xuất, buôn bán thực phẩm giả quy mô lớn. Để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, cần có sự đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia.

Bộ Công an đang phối hợp với Bộ Công Thương và VNPT xây dựng hệ thống dữ liệu về xuất xứ hàng hóa. Khi hệ thống này đi vào hoạt động, sẽ giúp người dân truy xuất nguồn gốc sản phẩm, góp phần ngăn chặn gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhập lậu.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền đã chỉ đạo các đơn vị thành viên Ban Chỉ đạo 389 TP Hà Nội tăng cường chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái. Ông cũng nhấn mạnh rằng TP Hà Nội không có ngoại lệ, không có vùng cấm trong hoạt động chống buôn lậu.