Ngày 17/7, chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, đã nhận được một cuộc điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chị chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Công an tỉnh Phú Thọ vừa thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với Đỗ Đông Hưng, 39 tuổi, và 6 cá nhân khác liên quan đến một đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản chuyên nghiệp. Các bị can còn lại gồm Phan Bá Huỳnh, 32 tuổi; Nguyễn Hải Long, 24 tuổi; Nguyễn Văn Chung, 32 tuổi (cùng quê Thái Nguyên); Bùi Văn Hưng, 24 tuổi, quê Bắc Ninh; Trịnh Thị Thu Uyên, 34 tuổi, quê Đồng Nai; Nguyễn Hồng Phi, 24 tuổi, quê Nghệ An.

Cùng ngày, cơ quan chức năng cũng triệu tập 2 nghi can là Phạm Thị Huyền Trang, 16 tuổi, quê Hải Phòng và Lương Thị Liệu, 18 tuổi, quê Bắc Ninh để làm rõ hành vi liên quan. Theo kết quả điều tra, đường dây lừa đảo này gồm khoảng 25-30 người Việt Nam do Đỗ Đông Hưng lãnh đạo, hoạt động tại khu vực Phnom Penh, Campuchia.

Nhóm này chuyên sử dụng các ứng dụng như ‘Tình yêu 2.1’, ‘Kết nối yêu thương’ để lừa đảo người trong nước. Hưng đã phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong nhóm và trả lương khác nhau. Nhóm ‘cào khách’ chịu trách nhiệm làm quen, kết bạn qua mạng xã hội với phụ nữ trung niên, sống đơn thân. Chúng thường sử dụng tài khoản Telegram giả danh người đàn ông thành đạt, có ngoại hình ưa nhìn để dễ tiếp cận.

Sau khi tạo dựng mối quan hệ tình cảm, chúng bắt đầu lôi kéo nạn nhân tham gia hoạt động đầu tư, quay số trúng thưởng, đặt cược trực tuyến. Ban đầu, chúng sẽ chuyển tiền lãi để dụ ‘con mồi’ nạp thêm tiền. Tiếp theo, nhóm ‘giết khách’ sẽ tiếp nhận thông tin của nạn nhân từ nhóm ‘cào khách’ để thực hiện các thao tác kỹ thuật khiến họ không thể rút tiền.

Đồng thời, chúng đưa ra các yêu cầu nộp thêm phí nếu muốn rút tiền lãi để từ đó dẫn dụ, ‘móc sạch tiền’ của nạn nhân. Khi con mồi cạn kiệt tài chính, chúng cắt đứt liên lạc, xóa dấu vết. Từ các tài liệu trinh sát thu thập được, ngày 16/7, Phòng Cảnh sát hình sự đã triển khai các tổ công tác tại nhiều tỉnh thành để truy xét.

Bước đầu, công an xác định ổ nhóm này đã lừa đảo, chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng của nạn nhân. Công an đề nghị các nghi phạm còn lại trong đường dây lừa đảo đến Phòng cảnh sát hình sự đầu thú, hưởng sự khoan hồng.

Thời gian gần đây, TP Hồ Chí Minh đã ghi nhận một tình trạng đáng lo ngại khi hàng trăm người hiến máu nhận được các cuộc gọi lạ từ những người tự xưng là nhân viên của Sở Y tế, Bệnh viện Truyền máu Huyết học, Trung tâm Hiến máu nhân đạo thành phố và các đơn vị tổ chức hiến máu. Những đối tượng này thông báo rằng kết quả hiến máu của người dân có ‘bất thường’ và yêu cầu cung cấp hình ảnh căn cước công dân, tài khoản VNeID, kết bạn Zalo để ‘hướng dẫn đăng ký khám, làm xét nghiệm hoặc xác minh danh tính’.

Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã xác định đây là một hình thức lừa đảo mới, gây hoang mang trong cộng đồng người hiến máu tình nguyện và đe dọa nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân. Hành vi này cũng gây mất an ninh trật tự xã hội và ảnh hưởng đến uy tín của ngành Y tế cũng như phong trào hiến máu nhân đạo trên địa bàn TP Hồ Chí Minh.

Trước tình hình này, ngành Y tế TP Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông nhằm cảnh báo người dân thông qua ứng dụng ‘Giọt máu vàng’, website, fanpage chính thức và gửi tin nhắn SMS đến cộng đồng người hiến máu để cảnh giác và không cung cấp thông tin cá nhân cho các đối tượng lạ. Đồng thời, Sở Y tế cũng đã phối hợp với các cơ quan báo đài để truyền thông về quy trình hiến máu, giúp người dân hiểu biết và phòng tránh lừa đảo, đồng thời khuyến khích tham gia hiến máu tình nguyện.

Sở Y tế TP Hồ Chí Minh khuyến cáo người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho các cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ. Khi phát hiện các dấu hiệu nghi vấn, người dân không nên làm theo hướng dẫn của các đối tượng lạ mà cần chủ động báo cáo cho cơ quan Công an hoặc thông báo về các cơ sở y tế để được hỗ trợ và xử lý kịp thời.

Ngành Y tế TP Hồ Chí Minh khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để theo dõi tình hình và phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm bảo vệ quyền lợi và bảo mật thông tin của người hiến máu.

Cũng theo Sở Y tế, các cơ sở y tế và đơn vị tiếp nhận hiến máu chỉ liên hệ với người dân qua các phương thức chính thống. Các tin nhắn gửi đến người hiến máu sẽ hiển thị tên thương hiệu ‘BVTMHH’ hoặc ‘TTHIENMAUTP’. Bệnh viện không yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân qua ứng dụng, Zalo hoặc bất kỳ đường link nào. Nếu có nghi ngờ, người dân có thể gọi ngay đến tổng đài của Bệnh viện Truyền máu Huyết học theo số 028.39557858 để xác minh.