Trong suốt 50 năm hình thành và phát triển của Báo Người Lao Động, Giải Mai Vàng đã đồng hành cùng tờ báo trong 30 năm qua. Đây không chỉ là một giải thưởng văn hóa – nghệ thuật đơn thuần mà còn là biểu tượng cho sự nỗ lực không ngừng nghỉ của những người tổ chức và thực hiện chương trình.

Giải Mai Vàng không chỉ là một lễ trao giải thường niên để vinh danh những gương mặt văn nghệ sĩ được yêu thích nhất do bạn đọc và khán giả bình chọn, mà còn là nơi hội tụ của những giá trị nhân văn và tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc, đột phá và sáng tạo trong dàn dựng sân khấu. Suốt 30 năm qua, giải thưởng này đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hóa – nghệ thuật của cả nước, đặc biệt là tại TP HCM.

Trong giai đoạn 2020-2024, bên cạnh 14 hạng mục truyền thống được bạn đọc đề cử và bình chọn, Lễ trao Giải Mai Vàng đã có sự cải tiến đáng kể cả về hình thức và nội dung. Mỗi năm, giải thưởng này đều có một chủ đề riêng và được dàn dựng công phu. Nổi bật trong giai đoạn này là những tiết mục ca cảnh nghệ thuật, bao gồm ‘Trang sử quê ta’ (2020), ‘Tự hào cờ Tổ quốc’ (2021), ‘Thiêng liêng cờ Tổ quốc’ (2022), ‘Lòng tốt quanh ta’ (2023) và ‘Mai Vàng hội ngộ 30 năm’ (2024). Những tiết mục này không chỉ giúp Lễ trao Giải Mai Vàng trở thành đêm vinh danh văn nghệ sĩ mà còn là các tác phẩm sân khấu tổng hợp, phản ánh dòng chảy đời sống xã hội và văn hóa – nghệ thuật của TP HCM và cả nước.

Các ca cảnh được xây dựng với kịch bản chặt chẽ, ngôn ngữ nghệ thuật sâu sắc, kết hợp giữa kịch nói, cải lương với âm nhạc, múa hiện đại và truyền thống, tạo thành một thông điệp nghệ thuật rõ ràng. Sự cải tiến và đổi mới của Mai Vàng trong những năm gần đây đã thu hút sự tham gia của nhiều nghệ sĩ gạo cội và các diễn viên trẻ.

Ngoài ra, tiểu phẩm hài – một ‘đặc sản’ khác của Mai Vàng – cũng có những đổi mới đáng kể. Không chỉ là tiếng cười đơn thuần, các nghệ sĩ như NSND Việt Anh, NSƯT Lê Thiện, NSƯT Thanh Thanh Hiền và các nghệ sĩ Tấn Beo, Phi Phụng… đã tạo nên những tác phẩm châm biếm thâm thúy, phản ánh những vấn đề nổi cộm trong xã hội.

Lễ trao Giải Mai Vàng không chỉ là một show diễn mà còn là cuộc hội ngộ nghệ thuật đầy cảm hứng. Các tiết mục ‘đặt hàng’ thường yêu cầu dàn dựng mới, phối khí mới, biểu diễn ‘sống’ với ban nhạc và có múa phụ họa. 30 năm qua, Giải Mai Vàng đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa – nghệ thuật của TP HCM và cả nước. Đối với bạn đọc và khán giả theo dõi lễ trao giải mỗi năm, sân khấu Mai Vàng luôn là điểm hẹn dạt dào cảm xúc, chân thành và bền bỉ tình yêu thương trong trái tim cộng đồng.

Thị trường văn hóa và hạ tầng nghệ thuật biểu diễn hiện đang là những rào cản chính đối với sự phát triển của công nghiệp văn hóa tại Việt Nam. Ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng Giám đốc Tập đoàn Truyền thông Lê, đã có những chia sẻ sâu sắc với Nhân Dân cuối tuần về các giải pháp thúc đẩy sự phát triển trong lĩnh vực này.

Nghệ thuật biểu diễn tại Việt Nam được xem là một trong những yếu tố cốt lõi của công nghiệp văn hóa. Tuy nhiên, sự phát triển của hệ thống hạ tầng, từ địa điểm biểu diễn đến các yếu tố kỹ thuật, vẫn chưa thể theo kịp tốc độ phát triển, đặc biệt trong thời gian gần đây. Ông Vinh chỉ ra rằng việc xây dựng nhà hát trong quá khứ thường chỉ tập trung phục vụ cho một vài bộ môn hoặc loại hình nghệ thuật cụ thể. Điều này đã gây ảnh hưởng đến sự phát triển và hội nhập của các bộ môn nghệ thuật khác nhau.

Kết quả là nhiều chương trình nghệ thuật giàu tính sáng tạo, kết hợp nhiều loại hình khác nhau, nhưng không thể đạt được chất lượng như mong muốn do hạn chế về cơ sở vật chất. Một ví dụ điển hình là Nhà hát Lớn Hà Nội, một di sản kiến trúc thời Pháp thuộc, nhưng không thể đáp ứng yêu cầu đổi mới liên tục của các chương trình hiện đại, đặc biệt là các đại nhạc hội. Tại Hà Nội, Trung tâm Hội nghị Quốc gia có sân khấu trong nhà với sức chứa hơn 3.000 người, nhưng sân khấu lại không đủ rộng để phục vụ nhiều loại hình nghệ thuật.

Ông Vinh đề xuất rằng để thu hút khán giả đến với các chương trình nghệ thuật, cần có sự sáng tạo không ngừng của các đơn vị tổ chức và nghệ sĩ biểu diễn. Các thiết chế phục vụ biểu diễn trong tương lai cần được thiết kế theo hướng đa năng và linh hoạt. Một nhà hát hiện đại không chỉ phục vụ một vài loại hình nghệ thuật mà cần có khả năng tổ chức nhiều sự kiện và chương trình khác nhau.

Việt Nam nên phát triển các khu tổ hợp văn hóa, nơi có sân khấu biểu diễn là một phần trong hệ sinh thái đô thị, bao gồm bảo tàng, khu triển lãm, nhà hàng, cà phê và dịch vụ giải trí. Điều này sẽ tạo ra sức sống cho các không gian biểu diễn và mang lại nhiều trải nghiệm cho công chúng.

Về vấn đề nhân lực, ông Vinh cho rằng cần có cơ chế hợp tác công tư rõ ràng và hiệu quả hơn. Nhà nước cần có chiến lược đầu tư xây dựng hạ tầng và đào tạo nhân lực, đồng thời giao cho các đơn vị tư nhân đảm nhiệm phần khai thác và vận hành.

Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ các đơn vị nghệ thuật tư nhân, giúp họ tiếp tục phát triển và cống hiến cho công chúng. Nhà nước cần đóng vai trò kiến tạo, tạo ra các thiết chế văn hóa như nhà hát, rạp biểu diễn trong quy hoạch đô thị và thu hút doanh nghiệp đầu tư vào thiết chế biểu diễn nghệ thuật.

Cuối cùng, ông Vinh nhấn mạnh rằng cần đổi mới tư duy kiểm duyệt theo hướng hỗ trợ sáng tạo thay vì kiểm soát hình thức. Cần quan tâm đến đào tạo nguồn nhân lực kế cận trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn và có chiến lược dài hạn giúp các nhà hát do nhà nước quản lý trở thành trung tâm kết nối sáng tạo nghệ thuật.