Trong những ngày tháng 7 này, trên dải đất hình chữ S, nhiều gia đình đã tìm được người thân là các anh hùng, liệt sĩ trong niềm hạnh phúc vô bờ bến. Sau hàng chục năm tìm kiếm, giọt nước mắt của niềm khắc khoải mong chờ đã rơi xuống khi tên tuổi, địa chỉ của liệt sĩ được trả lại đúng nghĩa.

Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN đã đem lại hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát, hy sinh của các thân nhân liệt sĩ. 16 gia đình đã nhận được tin vui khi mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ trùng khớp, giúp xác định được danh tính của các anh hùng, liệt sĩ sau hàng chục năm mất tích.

Trong số này, có gia đình bà Nguyễn Thị Lan, em gái của liệt sĩ Nguyễn Quốc Hội, đã tìm thấy hài cốt của anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bà Lan chia sẻ, năm 1972, anh trai đi bộ đội thì đến 1973, gia đình nhận được giấy báo tử ở mặt trận phía Nam và không biết hy sinh ở đâu. Gia đình nhận được kỷ vật của anh trai là đồng hồ, ba lô… nhưng không có thông tin về nơi hy sinh.

Hằng năm, ngày giỗ của anh trai, gia đình vào nhà thờ làm lễ cầu nguyện, còn đến ngày 27/7, ở địa phương tổ chức thắp hương ngoài nghĩa trang, gia đình bà Lan đều đi và khấn cầu mong anh trai linh thiêng báo mộng về. Sau khi thu nhận mẫu ADN, bà Lan và gia đình đã nhận được kết quả trùng khớp, giúp xác định được hài cốt của anh trai.

“Không có niềm vui nào hơn lúc này, chúng tôi đã tìm thấy anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm” – bà Lan chia sẻ.

Tương tự, gia đình bác Nguyễn Văn Mão, tỉnh Nghệ An, cũng đã tìm thấy hài cốt của anh trai, liệt sĩ Nguyễn Duy Thanh, sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bác Mão tâm sự, năm 1971, anh trai hy sinh, nhưng gia đình không biết nơi hy sinh. Sau đó, gia đình bác Mão vào tỉnh Quảng Trị tìm 2 lần nhưng không thấy mộ, không tìm thấy bất cứ thông tin nào.

Còn tại tỉnh Thanh Hóa, gia đình bác Trịnh Văn Lai đã tìm thấy liệt sĩ Trịnh Văn Hai, được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân. Bác Lai tâm sự, bố mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 anh chị em. Trước khi mất, mẹ dặn phải cố gắng tìm được phần mộ, đưa anh Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ.

Bộ Công an đã thu nhận 20.911 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Quá trình triển khai của cán bộ, chiến sĩ được thực hiện ân cần, niềm nở với tinh thần phục vụ nhân dân. Kết quả bước đầu đã giúp xác định danh tính của 16 anh hùng, liệt sĩ.

Bộ Công an đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị xây dựng và mở rộng Ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính để bù đắp các mất mát to lớn đối với các gia đình liệt sĩ và trả lại danh tính cho các anh hùng, liệt sĩ. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các biện pháp để tiếp tục tìm kiếm và xác định danh tính của các liệt sĩ.

Sau gần 55 năm kể từ khi qua đời trong hoàn cảnh đáng ngờ, danh tính của một nạn nhân trong vụ điều tra giết người năm 1970 cuối cùng cũng đã được xác định. Vào ngày 1 tháng 7 năm 2025, Văn phòng Cảnh sát trưởng hạt Cass đã tiến hành khai quật thi thể từ Nghĩa trang St. James tại Page, Bắc Dakota. Thi thể này trước đó được chôn cất với một bia mộ đánh dấu ‘nam tử vô danh’. Việc khai quật được thực hiện trong nỗ lực nhằm xác định danh tính của thi thể, theo thông cáo báo chí từ các quan chức hạt Cass.

Trong quá trình khai quật, các nhà điều tra đã thu hồi một tấm răng giả từ các di hài xương chậu. Tấm răng giả này được đánh dấu ‘Tate W. H’ cùng với số ‘20506932’ in bên dưới. Nhờ vào sự hỗ trợ của các nguồn lực phả hệ và lưu trữ, các nhà điều tra đã có thể theo dõi và liên kết tấm răng giả này với một hồ sơ nhập ngũ trong Thế chiến II của một người tên William Howard Tate. Dựa trên hồ sơ đó và phân tích tiếp theo, các nhà điều tra đã có thể xác định một cách tích cực rằng nạn nhân là William Howard Tate.

Thi thể của Tate được phát hiện vào ngày 27 tháng 10 năm 1970 gần đường sắt bên ngoài Page, Bắc Dakota. Văn phòng Cảnh sát trưởng hạt Cass đã tiến hành điều tra vụ việc như một vụ giết người có thể xảy ra. Bằng chứng thu thập được cho thấy ông đã bị tấn công, cướp tài sản, và có thể bị ném ra khỏi tàu hoặc đã ngã xuống. Nguyên nhân tử vong của ông được xác định là do gãy xương sườn, đốt sống cổ, xương hàm trên và hàm dưới. Tuy nhiên, không có nghi phạm hoặc người quan tâm nào được xác định trong vụ việc. Ông được chôn cất trong Nghĩa trang St. James mà không có danh tính.

Hiện tại, Văn phòng Giám định y khoa đang phối hợp với Dịch vụ Cựu chiến binh hạt Cass để chuẩn bị đặt một bia mộ mới với danh tính của người đã khuất lên mộ. Ngoài ra, phân tích thêm về các di hài đang được tiến hành bởi Tiến sĩ Jennifer Bengtson, một giáo sư giám sát dự án tại Đại học Tiểu bang Southeast Missouri. Dự án này được tài trợ bởi các nhà tài trợ tư nhân hỗ trợ bộ phận nhân chủng học của trường đại học.

Việc xác định danh tính của Tate không chỉ giúp giải quyết vụ án lạnh mà còn mang lại sự yên tâm cho gia đình và những người thân yêu của ông. Đồng thời, nó cũng cho thấy sự nỗ lực không ngừng của các cơ quan chức năng trong việc tìm kiếm công lý và danh tính cho những người đã mất tích hoặc qua đời trong hoàn cảnh đáng ngờ.