Ở xã Trung Lý, cấp ủy và chính quyền địa phương đã tích cực đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Mục tiêu là xây dựng và nhân rộng các mô hình kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, giúp người dân đạt hiệu quả kinh tế cao. Anh Thào A Thái, một người dân tộc Mông ở bản Tà Cóm, là một trong những tấm gương điển hình tiêu biểu trong phát triển kinh tế hộ gia đình với nghề chăn nuôi trâu bò sinh sản và thương phẩm.

Trước đây, anh Thái là hội viên nông dân thuần túy, gắn bó với nương lúa, đồi ngô, quanh năm ‘bán mặt cho đất, bán lưng cho trời’. Tuy nhiên, từ năm 2020, anh Thái đã mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật để chuyển hướng sang chăn nuôi, mở ra bước ngoặt quan trọng trong hành trình vươn lên làm giàu chính đáng. Với con mắt nhanh nhạy và tư duy làm kinh tế, anh Thào A Thái nhận ra tiềm năng từ chăn nuôi đại gia súc, bởi có thể tận dụng được nguồn thức ăn sẵn có và lực lượng lao động trong gia đình.

Cũng trong thời điểm này, địa phương có chính sách khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nên anh Thái quyết định đầu tư ‘lớn’, mua 3 cặp trâu bò về nuôi. Những ngày đầu, anh cùng 4 thành viên là lực lượng chính trong gia đình tất bật từ sáng sớm đến tối, chăm sóc đàn vật nuôi như chăm ‘con nhỏ’. Với tính kiên trì, nhẫn nại, anh Thái chăm chỉ học hỏi kỹ thuật, tích lũy kinh nghiệm trong quá trình chăn nuôi. Dần dà, đàn trâu bò ngày một sinh sôi. Đến nay, gia đình đã nhân đàn lên hơn 50 con bò và 20 con trâu, là hộ gia đình có số lượng gia súc nhiều nhất bản Tà Cóm.

Để phát triển đàn trâu bò bền vững, anh Thái lựa chọn phương pháp nuôi sinh sản kết hợp với nuôi thương phẩm, căn cứ vào nhu cầu của thị trường để xuất bán theo từng thời điểm phù hợp. Ngoài chăn nuôi trâu bò, Thào A Thái còn triển khai mô hình trồng rừng, khoanh nuôi trên 15ha rừng sản xuất với các loại cây lấy gỗ như xoan, lát… Từ mô hình kinh tế tổng hợp của mình, sau khi trừ chi phí, mỗi năm gia đình anh Thái thu lãi khoảng 300 triệu đồng.

Không chỉ là gương điển hình trong phát triển kinh tế gia đình, với vai trò người có uy tín, anh Thào A Thái đã tuyên truyền, hướng dẫn, giúp đỡ cho bà con dân bản cùng phát triển kinh tế; hướng dẫn, hỗ trợ kiến thức, kinh nghiệm sản xuất cho 10 gia đình trong bản, giúp đỡ 6 hộ nghèo phát triển sản xuất, vươn lên ổn định cuộc sống…

Thời gian qua, xã Trung Lý đã triển khai nhiều mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả, góp phần tạo việc làm, giảm nghèo bền vững cho người dân địa phương. Điển hình như mô hình trồng quế trên diện tích 20ha với 20 hộ tham gia; mô hình điểm trồng ‘Cây sắn năng suất cao’; mô hình tổ hợp tác chăn nuôi vịt; nuôi gà thương phẩm; mô hình trồng dược liệu, phát triển cây ăn quả, cây đặc sản… Thông qua các mô hình giúp cho tỷ lệ hộ nghèo tại xã Trung Lý giảm dần hàng năm. Nếu như năm 2023 tỷ lệ hộ nghèo của xã chiếm 51,94%, thì đến năm 2024 giảm còn 39,71%.

Tại các xã Xuân Bình, Thượng Ninh, Thanh Phong cũng tập trung tuyên truyền, hướng dẫn Nhân dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm thay đổi tập quán canh tác, chuyển đổi các mô hình sản xuất, nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế về đất đai ở địa phương. Điển hình như mô hình sản xuất lúa có năng suất, chất lượng cao TBR279, Bắc Thịnh, TBR225, TBR45, Nhị Ưu 986, GS9, GS55… góp phần bảo đảm an ninh lương thực ở địa phương.

Bên cạnh đó, các xã cũng chú trọng chuyển đổi diện tích trồng lúa kém năng suất sang trồng các loại cây có hiệu quả kinh tế cao hơn, được liên kết, bao tiêu sản phẩm, như cam, chanh leo, xoài keo, ổi… áp dụng công nghệ cắt, ghép để cải tạo, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật… Trong lĩnh vực chăn nuôi, đã chuyển giao khoa học kỹ thuật và đưa vào nuôi các loại con giống có năng suất, chất lượng cao, như gà Lương Phượng, gà lai chọi, gà mía, gà Lạc Thủy, khôi phục vịt bầu Thanh Quân, vịt Cổ Lũng; thực hiện cải tạo đàn bò bằng thụ tinh nhân tạo, sử dụng tinh bò đực giống Zebu, thụ tinh nhân tạo với bò cái vàng địa phương, giống mới thuần ngoại Landrace… Các mô hình này góp phần thay đổi phương thức chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung theo hướng sản xuất hàng hóa.

Qua khảo sát cho thấy, còn rất nhiều mô hình kinh tế nông nghiệp được áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, qua đó góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội, giảm nghèo bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số xứ Thanh. Theo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo định kỳ năm 2024, đến nay tỷ lệ hộ nghèo khu vực miền núi của tỉnh giảm 4,43% (từ 11,04% xuống còn 6,61%); tỷ lệ hộ cận nghèo giảm 2,66% (từ 14,01% xuống còn 11,35%). Với những kết quả đạt được đã nhân lên niềm tin của đồng bào dân tộc khu vực miền núi đối với các mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả, qua đó sẽ được áp dụng, nhân rộng trong thời gian tới.

Trong bối cảnh nền nông nghiệp đang chuyển mình để thích nghi với nhu cầu ngày càng cao của thị trường và bảo vệ môi trường, Hợp tác xã (HTX) Công Bằng Thuận An đã nổi lên như một điển hình cho sự đổi mới và sáng tạo. Từ khi thành lập vào năm 2012 với vốn điều lệ khiêm tốn 49 triệu đồng, HTX đã không ngừng phấn đấu và hiện nay đã trở thành một mô hình tiêu biểu cho sự năng động và hiệu quả của các HTX nông nghiệp trong thời kỳ mới.

Ngay từ những ngày đầu, HTX Công Bằng Thuận An đã xác định rõ định hướng phát triển cà phê theo hướng hữu cơ, chất lượng cao, gắn với các tiêu chuẩn quốc tế như RA (Rainforest Alliance) và FLO-Fair Trade. Qua việc hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp phân bón vi sinh và liên kết đầu ra cho nông dân, HTX đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thay đổi tư duy sản xuất và nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Đến nay, HTX đã có 114 thành viên, canh tác gần 300 ha cà phê đạt chuẩn quốc tế. Trong đó, 125 ha cà phê được canh tác theo tiêu chuẩn Fairtrade và trên 172 ha theo bộ tiêu chuẩn Rainforest Alliance (RA). Sản phẩm cà phê bột mang thương hiệu Đắk Đam đã đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh và được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công nhận là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu. Vùng trồng cà phê của HTX được công nhận là vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao.

Chị Nguyễn Thị Minh Trí, một thành viên của HTX, chia sẻ rằng nhờ sự hỗ trợ kỹ thuật từ HTX, gia đình chị đã cải tạo vườn cà phê hiệu quả và có thu nhập ổn định hơn. Mỗi năm, chị thu hoạch từ 13-15 tấn cà phê nhân. HTX còn thu mua cà phê với giá cao hơn thị trường 1.200 đồng/kg. Ngoài ra, chị cùng nhiều hộ dân khác còn được hỗ trợ phân bón vi sinh không hoàn lại, giúp giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học và góp phần bảo vệ môi trường.

Trong 3 năm qua, HTX đã chi khoảng 1 tỷ đồng để hỗ trợ phân bón vi sinh cho thành viên, thu hoạch cà phê chín – một yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra. Các chương trình tập huấn kỹ thuật, an toàn lao động và chăm sóc cây cà phê cũng được tổ chức thường xuyên.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, HTX Công Bằng Thuận An còn chủ động đầu tư vào chế biến sâu, nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm. Với khoản đầu tư khoảng 7 tỷ đồng, HTX đã xây dựng 3 nhà máy chế biến cà phê, giúp kiểm soát chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm, từ cà phê nhân đến cà phê bột, phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Trung bình trong 5 năm gần đây, HTX giữ vững mức doanh thu khoảng 33 tỷ đồng mỗi năm.

Ông Nguyễn Hữu Hạ, Giám đốc HTX, chia sẻ rằng HTX luôn tổ chức các phong trào thi đua sản xuất giỏi, khuyến khích tinh thần sáng tạo, đổi mới trong chăm sóc và canh tác cà phê. Những thành viên tiêu biểu sẽ được tham quan học hỏi các mô hình hiệu quả trong và ngoài nước. Chính sự đổi mới này đã giúp HTX liên tục nhận được các danh hiệu cao quý, bao gồm Cờ thi đua Đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua từ UBND tỉnh Đắk Nông vào các năm 2020 và 2021, và giải thưởng ‘Ngôi sao HTX’ do Liên minh HTX Việt Nam tổ chức vào các năm 2024 và 2025.

Ngoài phát triển kinh tế, HTX Công Bằng Thuận An còn tích cực đóng góp vào các hoạt động cộng đồng. Hàng tỷ đồng đã được đầu tư vào hệ thống điện 3 pha, giao thông nông thôn, trường học, bếp ăn, trạm y tế, nhà tình thương tại xã Thuận An. HTX cũng hỗ trợ hàng chục triệu đồng mỗi năm cho các gia đình khó khăn, tặng quà dịp lễ, tết. Đây là minh chứng rõ ràng cho mô hình HTX không chỉ vì lợi ích thành viên mà còn vì cộng đồng.

Câu chuyện của HTX Công Bằng Thuận An là minh chứng sinh động cho vai trò trụ cột của HTX trong xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và hội nhập. Thông qua các hoạt động của mình, HTX đã thể hiện sự cam kết với mục tiêu phát triển bền vững và đóng góp tích cực vào sự phát triển của cộng đồng địa phương.

Ngày 10/7, tại Hà Nội, Bộ Giao thông Vận tải đã tổ chức lễ ký kết một dự án quan trọng, đánh dấu nỗ lực nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Ông Lê Văn Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, với 84% diện tích đất tự nhiên là đất nông nghiệp, chính sách đất đai đóng vai trò nền tảng quan trọng để phát triển nông nghiệp.

Ông Bình cho biết, mặc dù chính sách đất đai đã có những đóng góp tích cực, nhưng một số tồn tại trong quản lý và sử dụng đất nông nghiệp đã được chỉ ra tại Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Các quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 18 đã được thể chế hóa trong Luật Đất đai năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Theo đó, hạn mức giao đất nông nghiệp đã được nâng lên. Cụ thể, hạn mức giao đất trồng cây lâu năm cho cá nhân không quá 10 ha đối với xã, phường, thị trấn ở đồng bằng; không quá 30 ha đối với xã, phường, thị trấn ở trung du, miền núi.

Ngoài ra, hạn mức giao đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất là rừng trồng cho cá nhân không quá 30 ha đối với mỗi loại đất. Thời hạn sử dụng đất cũng đã được nâng lên so với trước kia. Người trực tiếp sản xuất nông nghiệp được Nhà nước giao đất, công nhận quyền sử dụng đất (đối với phần diện tích trong hạn mức giao đất) với thời hạn là 50 năm, khi hết thời hạn này, họ được tiếp tục sử dụng đất theo thời hạn quy định mà không phải làm thủ tục gia hạn.

Ông Lê Văn Bình cho biết, quy định này tạo điều kiện thuận lợi cho người trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, hợp tác sản xuất, kinh doanh bằng quyền sử dụng đất, thế chấp quyền sử dụng đất… Luật Đất đai 2024 cũng cho phép cá nhân và doanh nghiệp mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp lên không quá 15 lần hạn mức giao đất.

Liên quan đến việc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp, Luật Đất đai 2024 cũng mở rộng đối tượng được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp cho tổ chức kinh tế; cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa trong hạn mức được giao đất nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có năng lực về vốn, khoa học kỹ thuật có quyền tiếp cận đất đai, đầu tư sản xuất nông nghiệp hàng hóa, hạn chế tình trạng bỏ hoang hoặc sử dụng đất nông nghiệp manh mún không hiệu quả.

Một số người dân phản ánh khi chuyển đổi mục đích sử dụng phải nộp tiền nhiều. Để giải quyết vướng mắc liên quan đến mức thu tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với Bộ Tài chính để điều chỉnh cách tính.

Ông Mai Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Luật Đất đai 2024 đã xóa bỏ khung giá đất, đồng thời giao cho địa phương trách nhiệm ban hành bảng giá đất phù hợp với thực tiễn, áp dụng từ ngày 1/1/2026. Tuy nhiên, hiện nhiều địa phương chưa kịp thời cập nhật biến động thị trường, dẫn đến bảng giá đất không sát với thực tế.

Để khắc phục vấn đề này, ông Mai Văn Phấn cho hay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản đề nghị các địa phương: xây dựng bảng giá đất sát thực tế, đánh giá tác động của thị trường và tiềm năng phát triển kinh tế – xã hội; theo dõi và cập nhật thường xuyên dữ liệu giá đất, tổ chức hệ thống quản lý thông tin chặt chẽ.