Nền kinh tế toàn cầu hiện đang trải qua một giai đoạn bất ổn chưa từng có, phần lớn do chính sách thuế quan của Mỹ gây ra. Kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình, những đe dọa về thuế quan mạnh tay đối với các quốc gia trên toàn thế giới đã khiến nền kinh tế toàn cầu rơi vào tình trạng bất ổn. Mục tiêu lớn nhất mà chính quyền ông Trump nhắm tới là Trung Quốc, cùng với các nước bị cho là trung chuyển hàng hóa Trung Quốc trước khi xuất khẩu sang Mỹ, với mức thuế quan được áp dụng khá cao.

Trước sức ép từ trong nước, ông Trump đã buộc phải hoãn áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc để tiến hành đàm phán tại Geneva. Tuy nhiên, sự bất ổn trong chính sách kinh tế của Mỹ đã khiến các nhà đầu tư không còn xem Mỹ là điểm đến an toàn. Dòng vốn đầu tư toàn cầu cũng đã trải qua những thay đổi đáng kể do chính sách thuế quan từ Mỹ và những xung đột địa chính trị trên toàn cầu.

Đối với Việt Nam, một quốc gia với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào bên ngoài cả về vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xuất khẩu, việc tìm kiếm các biện pháp ứng phó với những tác động tiêu cực từ bên ngoài là hết sức cần thiết. Mức thuế quan mà ông Trump tuyên bố đối với Việt Nam được xem là tương đối thuận lợi so với các nước châu Á khác, nhưng vẫn cần phải chờ đợi và chuẩn bị cho những rủi ro tiềm ẩn.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động loại bỏ những rủi ro, ngay cả khi phải chịu chi phí cao hơn. Chẳng hạn, để giảm thiểu rủi ro liên quan đến nguồn gốc xuất xứ, các doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam nên chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu thay thế, mặc dù chi phí có thể cao hơn.

Tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể phải điều chỉnh lại theo hướng thu hẹp. Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2025 của OECD là 2,9% (so với mức 3,3% của năm 2024), và nhiều khả năng sẽ khó đạt được mục tiêu này. Nguy cơ nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái ngày càng tăng cao.

Trong bối cảnh này, việc Việt Nam và các quốc gia khác cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa và thích nghi để ứng phó với những biến động của kinh tế toàn cầu là rất quan trọng. Sự chuẩn bị và linh hoạt trong chính sách kinh tế sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng các cơ hội mới trong một thế giới ngày càng phức tạp và liên kết chặt chẽ.

OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) đang theo dõi sát sao diễn biến kinh tế toàn cầu và đưa ra các dự báo cũng như khuyến nghị chính sách nhằm giúp các quốc gia vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động lớn do chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên khắp thế giới đang phải nỗ lực thích nghi với một môi trường thương mại đầy thách thức. Việc áp dụng các chiến lược như “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để giảm thiểu tác động của thuế quan và đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp đã trở thành những giải pháp thiết yếu cho các doanh nghiệp nhằm duy trì sự tồn tại và phát triển.

Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể, từ việc tăng chi phí đến gián đoạn chuỗi cung ứng. Việc áp thuế quan lên thép và nhôm nhập khẩu đã khiến Conagra phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp. Nike dự kiến sẽ phải trả thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và có kế hoạch tăng giá sản phẩm một cách có chọn lọc. Fastenal, một nhà cung cấp ốc vít và ốc vít, đã phải chia nhỏ lô hàng nhập khẩu sang Canada và Mỹ để giảm chi phí, mặc dù điều này làm tăng độ phức tạp và chi phí cho chuỗi cung ứng.

Ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi các mức thuế quan. Việc áp thuế lên tới 50% đối với thép và nhôm đã buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Việc ứng dụng công nghệ như Sentrisk, nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị, cũng giúp doanh nghiệp biến những ‘điểm mù’ thành cơ hội hành động.

Chiến lược “tariff engineering” – một thủ thuật thiết kế hoặc điều chỉnh sản phẩm để đủ điều kiện hưởng mức thuế thấp hơn mà vẫn tuân thủ luật pháp – đang được các doanh nghiệp áp dụng rộng rãi. Hãng hàng không Delta đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới, nhưng việc áp dụng nó trong thời đại hiện nay đã trở nên phổ biến hơn. Từ thế kỷ XIX, các doanh nghiệp đã áp dụng phương thức này thông qua việc tận dụng các kẽ hở trong luật thuế. Ngày nay, các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên để giảm thiểu tác động của thuế quan.

Ngoài việc thay đổi thiết kế sản phẩm, các công ty còn sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế. Hàng hóa có thể được lưu trữ trong các kho này tới 5 năm mà không phải chịu thuế, nhờ đó cho phép doanh nghiệp chờ thời điểm thuế suất giảm hoặc điều chỉnh chiến lược nhập khẩu.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Những đồng minh thân cận của Mỹ như EU đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường khác để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Các doanh nghiệp lớn đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan và đang tìm cách thích nghi. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu.

Những công ty chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, tận dụng các kẽ hở thuế quan hợp pháp và liên tục đánh giá lại chiến lược của mình sẽ có cơ hội vượt qua cơn bão thuế quan và định vị bản thân để phát triển trong một thế giới thương mại đầy bất định. PYMNTS Intelligence đã có một nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này, bạn có thể tham khảo thêm tại https://pymnts.com/ để hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội mà các doanh nghiệp đang đối mặt.