Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hàng, với nhiều ý kiến trái chiều từ công chúng. Một bên ủng hộ việc thu phí như một giải pháp thiết yếu để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, trong khi một bên khác phản đối, cho rằng những di tích này là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị lợi dụng hoặc đem ra mua bán.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh, là một ví dụ điển hình về thách thức trong việc quản lý và bảo tồn di tích lịch sử. Nằm cách khu vực dân cư chỉ 5 cây số, khu di tích này thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh tại đây. Tuy nhiên, việc vận hành và duy trì hoạt động của khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp phải nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.
Một tấm vé tham quan di tích không chỉ đơn thuần là một khoản thu nhỏ, mà nó còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Trên thế giới, việc thu phí tham quan tại nhiều quốc gia đã trở thành nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải sự phản ứng từ dư luận, bởi nhiều người quan niệm rằng di tích lịch sử là tài sản chung của dân tộc, không nên bị lợi dụng để kiếm lợi nhuận.
Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, mục đích thu phí cần được minh bạch, công khai, cùng với đó là việc công khai nguồn thu và cách sử dụng khoản tiền này cho các hoạt động bảo tồn và phát triển di tích. Điều này sẽ giúp tạo sự tin tưởng từ công chúng và giảm thiểu sự phản đối.
Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng đặc biệt, chẳng hạn như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cũng như cư dân địa phương. Điều này không chỉ đảm bảo tính nhân văn mà còn giúp khuyến khích giáo dục về lịch sử và giá trị di sản cho thế hệ trẻ.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo trong việc quản lý và thu phí di tích. Tấm vé tham quan không nên trở thành rào cản ngăn cách giữa công chúng với di tích lịch sử, mà ngược lại, cần trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho tương lai. chỉ khi đạt được sự cân bằng và đồng thuận trong xã hội, việc thu phí tham quan di tích mới thực sự hiệu quả và bền vững.
